Bonaventura, De scientia Christi
Hallo Yseult,
De scientia Christi Quaestio 4 [rund um 20a (25-26)]:
das scheint mir aber den Text von „De veritate I“ (ich muss
mich halt beschränken) nicht wesentlich im Hinblick auf die
Wahrheitstheorie zu erweitern, oder?
Es war ja auch nur ein Vorschlag zur Komplementierung. Es muss ja nicht sein.
Ausserdem im Itinerarium mentis in Deum: I, 4 [über den
dreifachen Blick der menschlichen Seele], I, 5
[Spiegelmetapher], II, 6 [das intellektuelle Urteil] und II, 9
[Grundlegung der Illumination].
Das klingt interessant (ich habe es nicht präsent). Kannst du
I, 5 und II, 6 kurz erläutern und vielleicht die Textstelle
online angeben?
Aber gerne. Der Einfachheit halber (es gibt weder eine gute Übersetzung, noch ist der Text online zu finden) und weil ich weiss, dass wir Mitleser haben, die das vielleicht auch interessiert, hier die entsprechenden Abschnitte:
_Itinerarium mentis in Deum_I, 4
Secundum hunc triplicem progressum mens nostra tres habet aspectus principales. Unus est ad corporalia exteriora, secundum quem vocatur animalitas seu sensualitas; alius intra se et in se, secundum quem dicitur spiritus; tertius supra se secundum quem dicitur mens. - Ex quibus omnibus disponere se debet ad conscendendum in Deum, ut ipsum diligat ex tota mente, ex tot corde et ex tota anima, in quo consistit perfecta Legis observatio et simul cum hoc sapientia christiana.
_Itinerarium mentis in Deum_I, 5:
Quoniam autem quilibet praedictorum modorum geminatur, secundum quod contingit considerare Deum ut alpha et omega, seu in quantum contingit videre Deum in unoquoque praedictorum modorum ut per speculum et ut in speculo, seu quia una istarum considerationum habet commisceri alteri sibi coniunctae et habet considerari in sua puritate: hinc est, quod necesse est, hos tres gradus principales ascendere ad scenarium, ut, sicut Deus sex diebus perfecit universum mundum et in septimo requievit; sic minor mundus sex gradibus illuminationum sibi succedentium ad quietem contemplationis ordinatissime perducatur. - In cuius rei figura sex gradibus scendebatur ad thronum Salomonis; Seraphim, quae vidit Isaias, senas alas habebant; post sex dies vocavit Dominus Moysen de medio caliginis et Christus post sex dies, ut dicitus in Mattheo, duxit in montem et transfiguratus est ante eos.
Es folgt in I, 6 die Entsprechung zwischen den sechs Stufen des Aufstiegs zu Gott und den sechs Funktionen der Seele, schematisierbar wie folgt:
sensualitas => Sinne und imaginatio
spiritus => ratio und intellectus
mens => intelligentia und apex mentis seu synderesis scintilla
_Itinerarium mentis in Deum_II, 6
Post hanc apprehensionem et oblectationem fit diiudicatio, qua non solum diiudicatur, utrum hoc sit album, vel nigtum, quia hoc pertinet ad sensum particularem; non solum, utrum sit salubre, vel nocivum, quia hoc pertinet ad sensum interiorem; verum etiam, qua diiudicatur et ratio redditur, quare hoc delectat; et in hoc actu inquiritur de ratione delectationis, quae in senu percipitur ad obiecto. Hoc est autem, cum quaeritur ratio pulchri, suavis et salubris: et invenitur, quod haec est proportio aequalitatis. Ratio autem aequalitatis est eadem in magnis et parvis nec extenditur dimensionibus nec succedit seu transit cum transeuntibus nec motibus alteratur. Abstrahit igitur a loco, tempore et motu, ac per hoc est incommutabilis. Diiudicatio igitur est actio, quae speciem sensibilem, sensibiliter per sunsus acceptam, introire facit depurando et abstrahendo in potentiam intellectivam. Et sic totus iste mundus introire habet in animam humanam per portas sensuum secundum tres operationes praedictas.
_Itinerarium mentis in Deum_II, 9
[…]Si enim diiudicatio habet fieri per rationem abstrahentem a loco, tempore et mutabilitate ac per hoc a dimensione, successione et transmutatione, per ratione immutabilem et incircumspriptibilem et interminabilem;nihil autem est omnino immutabilem, incircumspriptibile et interminabile, nisi quod est aeternum: omne autem quod est aeternum, est Deus, vel in Deo: si ergo omnia, quaequmquae certius diiudicamus, per huiusmodi rationem diiudicamus; patet, quod ipse est ratio omnium rerum et regula infallibilis et lux veritatis, in qua cuncta relucent infallibiliter, indelebiliter, indubitanter, irrefragabiliter, indiiudicabiliter, incommutabiliter, incoarctabiliter, interminabiliter, indivisibiliter et intellectualiter. Et ideo leges illae, per quas iudicamus certitudinaliter de omnibus sensibilibus, in nostram considerationem venientibus; cum sit infallibiles et indubitabilites intellectui apprehendentis, sind indelebiles a memoria recolentis tanquam semper praesentes, sint irrefragiiles et indiiudicabiles intellectui iudicantis, quia ut dicit Augustinus, ‚nullus de eis iudicat, sed per illas‘: necesse est, eas esse incommutabiles et incorruptibiles tanquam necessarias, incoarctabiles tanquam incircumscriptas, interminabiles tanquam aeternas, ac per hoc indivisibiles tanquam intellectuales et incorporeas, non factas, sed increatas, aeternaliter existentes in arte aeterna, a qua per quam et secundum quam formatur formosa omnia: et ideo nec certitudinaliter iudicari possunt nisi per illam quae non tantum fuit forma cuncta producens, verum etiam cuncta conservans et distinguens, tanquam ens in omnibus formam tenens et regula dirigens, et per quam diiudicat mens nostra cuncta, quae per sensus intrant in ipsam.
Das wären so die Punkte, die anzuführen waren. Mir ging es bei der Bemerkung zu Bonaventura vor allem darum, dass meist nur der Thomismus valorisiert wird. Dass eine vehemente Strömung augustinischer (und dionysischer) Ausrichtung daneben existierte, die beispielsweise massgeblich an den Verurteilungen von 1270 beteiligt war, wird meist völlig ausgeklammert. Oder aber nur bis zu Thomas’ Eintritt in den universitären Diskurs dargestellt.
Hoffentlich dient Dir das alles…
Herzlichst
Y.-